တီဘီေရာဂါ (Tuberculosis)

တီဘီေရာဂါသည္ အဆုတ္ကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစေသာ ေရာဂါတစ္ခု ျဖစ္ၿပီး ကိုယ္ခႏၶာ၏ ဂလင္းအက်ိတ္မ်ား ၊ အရိုးမ်ား ၊ အာရံုေၾကာ စေသာ မည္သည့္ အစိတ္အပုိင္းကုိမဆို ပိုးဝင္ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။

တီဘီေရာဂါပိုးသည္ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားေစၿပီး ေက်ာက္ကပ္ ၊ ေက်ာရိုးႏွင့္ ဦးေႏွာက္ အပါအ၀င္ခႏၶာကိုယ္၏ အျခားအစိတ္အပိုင္းမ်ားကိုလည္း ပ်က္စီးေစႏုိင္ပါတယ္။

ထုိေရာဂါသည္ ေခ်ာင္းဆိုး ၊ စကားေျပာျခင္း ၊ ႏွာေခ်ျခင္း ၊ တံေတြးေထြးျခင္း ၊ ရယ္ေမာျခင္း ၊ သီခ်င္းဆုိျခင္းတို႕ ျပဳလုပ္ေနစဥ္တြင္ ေရာဂါကူးစက္ေစတတ္ၿပီး ထိထိေရာက္ေရာက္ ကုသပါက ေပ်ာက္ကင္းႏုိင္သည့္ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။

တီဘီေရာဂါႀကိဳတင္ျပသသည့္ လကၡဏာမ်ား

- ၃ ပတ္ႏွင့္အထက္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း (တခါတရံ ေသြးပါတတ္)။

- ေခ်ာင္းဆုိးလွ်င္ သလိပ္ႏွင့္ ေသြးစေသြးနမ်ားပါျခင္း။

- ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း သို႕မဟုတ္ အသက္ျပင္းျပင္းရွဴလွ်င္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း။

- ကုိယ္အေလးခ်ိန္က်ျခင္း။

- ဖ်ားျခင္း (အဖ်ား မႀကီးဘဲ တေငြ႕ေငြ႕ဖ်ားတတ္)။

- ပင္ပန္း ႏံုးခ်ိေနတတ္ျခင္း။

- အစားအေသာက္ပ်က္ျခင္း။

တီဘီေရာဂါျဖစ္ရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား
- Mycobacterium tuberculosis ေခၚ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ တီဘီေရာဂါ ျဖစ္ေစၿပီး ေရာဂါျဖစ္သူႏွင့္ ထိေတြ႕မႈ မ်ားသည့္သူမ်ားကို ေရာဂါ ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္။
- ေရာဂါပုိး ဝင္ေရာက္ေနေသာ္လည္း ကိုယ္ခႏၶာ ခုခံအားက ေရာဂါပိုးကုိ မသတ္ႏုိင္တဲ့အခါ Latent TB ျဖစ္ေစပါတယ္။

- ေရာဂါပုိးကုိ ကုိယ္ခံအားစနစ္က ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္စြမ္း မရွိဘဲ ပိုးပြားမ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနေသာအခါတြင္ တျခားသူမ်ားကို ကူးစက္လြယ္ေစၿပီး Active TB ျဖစ္ေစပါတယ္။

- Latent TB ျဖစ္ေနသူတို႔သည္ ခုခံအား က်ဆင္း၊ အားနည္းသည့္အခါမ်ဳိးတြင္ Active TB အဆင့္သို႔ ကူးေျပာင္းသြားႏုိင္ပါတယ္။

တီဘီေရာဂါ ကုသျခင္း
- ကုသရာတြင္ မတူညီေသာ ပုိးသတ္ေဆးမ်ားကုိ ေပါင္းစပ္ အသံုးျပဳၾကျခင္း။

- ေဆးကုိ ၆ လေသာက္ရျခင္း။

- ေဆးယဥ္ပါး တီဘီ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားလွ်င္ ကုသမႈသည္ ၂ ႏွစ္ခန္႔အထိ ရွည္ၾကာႏုိင္ျခင္း။

တီဘီေရာဂါမွ ကာကြယ္ျခင္း
- BCG vaccine ကာကြယ္ေဆး ထိုးျခင္း။

- ကာကြယ္ေဆးကို တီဘီ ကူးစက္ရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ားသည့္ သူမ်ား (ဥပမာ- အျဖစ္မ်ားသည့္ ႏုိင္ငံတြင္ ေနသည့္ ကေလးငယ္၊ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းမ်ား) စသည္တို႔တြင္ အဓိက ထိုးေလ့ရွိျခင္း။

- ေခ်ာင္းဆိုးေသာအခါတြင္ လက္ကိုင္ပုဝါႏွင့္ ပါးစပ္ပိတ္၍ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း။

- မိမိတံေတြးကို ေနရာတကာတြင္ မေထြးဘဲ အဖံုးရွိေသာခြက္တြင္ စနစ္တက် ေထြးျခင္း။

- ယင္းတံေတြးမ်ားကို မီး႐ႈိ႕ျခင္း၊ ေျမျမႇဳပ္ျခင္းတို႕ကို ျပဳလုပ္ျခင္း။

- ဝင္ေလ-ထြက္ေလ ေကာင္းေသာအခန္းတြင္ ေနထိုင္ေစျခင္း။

- တီဘီေရာဂါရွိသူႏွင့္ ဆက္ဆံမႈရွိေနၾကေသာ ကေလးမ်ားႏွင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအား ေရာဂါကူးရန္ ပိုအႏၱရာယ္ရွိ၍ အထူးသတိရွိရန္ လိုအပ္ျခင္း။

ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပသင့္ေသာ အခ်က္မ်ား

- ၃ ပတ္ႏွင့္အထက္ ေခ်ာင္းဆိုးလွ်င္။

- ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါလွ်င္။

စစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳလုပ္နည္းမ်ား

- ရင္ဘတ္ ဓါတ္မွန္ (Chest X ray) ။

- ေသြးစစ္ေဆးျခင္း။

- သလိပ္ စစ္ေဆးျခင္း (Sputum for AFB) ။

- ကြန္ျပဴတာ ဓါတ္မွန္ (CT) ။

- သံလိုက္ဓါတ္မွန္ (MRI) ။

- Mantoux test (for latent TB) ။

- ခါးဆစ္ရိုးေဖာက္ စစ္ေဆးျခင္း (Lumbar Puncture) ။

Source: healthcare.com.mm, phyoeko88