အဓမၼၿပဳက်င့္မႈဆုိတာ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ ေစာ္ကားၿခင္း (Sexual assault) ပံုစံတစ္မ်ိဳးၿဖစ္ၿပီး အသက္အရြယ္မေရြး၊ က်ားမမေရြး ၾကံဳေတြ႔ရႏိုင္တဲ့ကိစၥ ၿဖစ္ပါတယ္။
မိန္းမကိုယ္ သို႔မဟုတ္ စအုိထဲကို လိင္အဂၤါ၊ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပုိင္းတစ္ခုခု (ဥပမာ လက္ေခ်ာင္း)၊ ၿပင္ပပစၥည္းတခုခု အလိုမတူဘဲ ထုိးသြင္းၿခင္းကို အဓမၼၿပဳက်င့္မႈေၿမာက္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အသက္ငယ္ရြယ္တဲ့ ကေလးေတြဆုိရင္ေတာ့ အလိုတူၿခင္း၊ မတူၿခင္းကို စဥ္းစားစရာ မလိုဘဲ ထုိးသြင္းမႈရွိတယ္ဆုိတာနဲ႔ အဓမၼၿပဳက်င့္မႈအၿဖစ္ သတ္မွတ္လုိ႔ရပါတယ္။
အရင္ကေတာ့ အဲဒီလို္အဓမၼက်င့္ခံရသူတစ္ေယာက္ကုိ Victim နစ္နာခံစားရသူုလို႕ ေၿပာခဲ့ၾကပါတယ္။ ခုေတာ့ အဲဒီအသံုးအႏႈန္းအစား Survivor ရွင္သန္က်န္ရစ္သူလို႔ သံုးပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ ဒီလိုအၿဖစ္ဆုိးမ်ိဳး ၾကံဳခဲ့ရတာေတာင္ ရွင္သန္ႏုိ္းထႏုိ္င္သူအၿဖစ္ စိတ္ခြန္အားေပးခ်င္တာေၾကာင့္ ၿဖစ္ပါတယ္။
ထိခုိက္ဒဏ္ရာမ်ား ကုသေပးၿခင္း
အဓမၼက်င့္ခံရတာ ၿဖစ္တဲ့အတြက္ လူခႏၶာကိုယ္မွာ ထိခုိက္ဒဏ္ရာရေနတာမ်ိဳးေတြ ရွိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေတြကို ကုသေပးရမယ္။ ပြန္းပဲ့တာ၊ အညိဳအမဲစြဲတာေတြကေတာ့ သူ႕အလုိအေလ်ာက္ ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ၿပီး သန္႕ရွင္းေရးလုပ္ေပးဖုိ႔သာ လိုပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး လိုအပ္ရင္ ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး ထုိးေပးရပါမယ္။
ကုိယ္၀န္တားေပးၿခင္း
အလိုမတူဘဲ လိင္ဆက္ဆံမႈရွိၿပီးရင္ ေနာက္ထပ္ သတိထားသင့္တဲ့ ၿပႆနာကေတာ့ ကုိယ္၀န္မရသြားေအာင္ တားဖုိ႔ပါပဲ။ ဒီအတြက္ အေရးေပၚကုိယ္၀န္တားေဆး ေသာက္ႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီလိုေသာက္ဖို႔လည္း က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းတစ္ေယာက္ေယာက္ရဲ႕ အကူအညီ မလိုအပ္ပါဘူး။ ေဆးဆုိင္ေတြကေန အလြယ္တကူ ၀ယ္ေသာက္ႏုိင္ပါတယ္။
၎ေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးကေတာ့ ေဆးေသာက္ၿပီး ရက္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ ေသြးဆင္းတတ္တာ၊ ပံုမွန္ရာသီလာရမည္႕ရက္ထက္ ေနာက္က်ၿပီးမွ ေပၚတာ၊ ေခါင္းမူး၊ ေခါင္းကုိက္၊ ဗုိက္ေအာင့္၊ ပ်ိဳ႕အန္၊ ရင္သားတင္းၿပီးနာတာေတြ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ သိေစခ်င္တာကေတာ့ ရာသီလာရက္ ေနာက္က်သြားတတ္တာကိုပါပဲ။ ဒါကိုသိမထားရင္ ေဆးေသာက္လို္က္ၿပီး ပံုမွန္ေပၚရမယ့္ရက္ မေပၚတဲ့အခါ ကိုယ္၀န္မ်ားရသြားၿပီလားဆုိၿပီး စိတ္ပူတတ္ၾကလုိ႔ပါပဲ။
ေနာက္ထပ္သိေစခ်င္တာ ႏွစ္ခု ရွိပါေသးတယ္။ ပထမတစ္ခုကေတာ့ ရာသီမေပၚေသးတဲ့ အရြယ္ဆုိရင္လည္း ေဆးတုိက္ဖုိ႔လုိမယ္ဆုိတာပါပဲ။ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ အပ်ိဳစၿဖစ္ၿပီဆုိတာနဲ႕ မမ်ိဳးဥေၾကြပါတယ္၊ အဲဒီေၾကြလိုက္တဲ့ မမ်ိဳးဥေလးက သုက္ပုိးနဲ႕မဆံုလိုက္ရလုိ႕ မ်ိဳးမေအာင္ခဲ့ရင္ ေသသြားတယ္၊ အဲဒီမမ်ိဳးဥေလးရယ္၊ သားအိမ္နံရံက အလႊာေတြရယ္ ေပါင္းၿပီး ၿပင္ပကုိ ဆင္းလာတာကိုမွ ရာသီလာတယ္လို႔ ေခၚၾကတာ ၿဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဒီမိန္းကေလး အပ်ိဳၿဖစ္ၿပီ သတ္မွတ္ၾကတာေပါ့။သေဘာက အပ်ိဳၿဖစ္ၿပီဆုိတာ သိဖို႔၊ ရာသီေသြးဆင္းလာဖုိ႔အတြက္ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ မမ်ိဳးဥေလးက အရင္ေၾကြရပါတယ္။ သုက္ပုိးနဲ႕ မေပါင္းၿဖစ္လိုက္လို႔သာ အၿပင္ကုိ ရာသီေသြးအၿဖစ္နဲ႕ ဆင္းလာတာပါ။ ဒီေတာ့ ကံဆုိးစြာနဲ႕ ပထမဆံုး မမ်ိဳးဥေၾကြတဲ့လ (သုက္ပိုးနဲ႕သာ မေပါင္းလိုက္ရရင္ ရာသီေပၚၿပီး အပ်ိဳရယ္လို႔ ၿဖစ္ေတာ့မယ့္လ) မွာ တုိက္တုိက္ဆုိင္ဆုိင္ အဓမၼအက်င့္ခံလိုက္ရၿပီး သုက္ပုိးနဲ႕ေပါင္းသြားရင္ ရာသီမေပၚေသးဘဲ ကုိယ္၀န္တစ္ခါတည္းရသြားတာမ်ိဳး ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕ ရာသီမေပၚေသးတဲ့အရြယ္ဆုိလည္း ေဆးတုိက္ဖုိ႔လိုတယ္လုိ႔ ေၿပာရတာၿဖစ္ပါတယ္။ သိပ္ငယ္လြန္းေသးရင္ေတာ့ မလိုေသးေပမယ့္ အသက္(၁၀)ႏွစ္နဲ႕အထက္ဆုိရင္ေတာ့ တုိက္သင့္ပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ အေရးေပၚကုိယ္၀န္တားနည္းအေနနဲ႕ ဒီေဆးအၿပင္ သားအိမ္တြင္းထည္႔ပစၥည္းကိုလည္း အသံုးၿပဳလို႔ရႏုိင္တယ္ ဆုိတာပါပဲ။ သူ႕ကုိလည္း အဓမၼၿပဳက်င့္ခံရအၿပီး နာရီ(၁၂၀)အတြင္း ထည္႔လို႕ရတယ္။ လိင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြ ရွိေနတယ္၊ ကူးစက္ခံရႏုိင္ေခ် မ်ားတယ္ဆုိရင္ေတာ့ မထည္႔သင့္ပါဘူး။ အိမ္ေထာင္သည္ေတြအေနနဲ႕ဆုိရင္ ဒီပစၥည္းထည္႔ၿပီးရင္ ပံုမွန္သားဆက္ၿခားပစၥည္းအေနနဲ႕ပါ ဆက္သံုးထားလုိ႔ ရပါတယ္။ သူက ဆရာ၀န္၊ ဆရာမက ထည္႔ေပးမွရမယ္၊ ေဆးထက္ ပုိၿပီးအာနိသင္ေကာင္းတယ္။ သူ႕ကုိ မထည္႔ခင္မွာ ဒီအမ်ိဳးသမီးမွာ ကုိယ္၀န္ရွိမေနတာေတာ့ ေသခ်ာဖုိ႔လိုတယ္။ ေနာက္ၿပီး ထည္႔ရတဲ့ပံုစံအရ အဓမၼၿပဳက်င့္ခံရတဲ့အၿဖစ္ကုိ ၿပန္အမွတ္ရေစတာမို႕ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ထိခုိ္က္မႈၿပန္ၿဖစ္မွာကုိေတာ့ သတိထားဖုိ႔ လိုပါမယ္။
လိင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္ေသာ ေရာဂါမ်ား ကာကြယ္ေပးျခင္း
အၾကမ္းဖက္မႈပံုစံၿဖစ္တဲ့အတြက္ ထိခုိက္နာက်င္မႈ ပုိမ်ားၿပားပါတယ္။ ၿပဳက်င့္သူထက္ ၿပဳက်င့္ခံရသူဆီ ေရာဂါပိုးကူးစက္ႏုိင္ေခ်ကလည္း ပိုမ်ားတာေၾကာင့္ အထူးဂရုစိုက္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။
အသားေရာင္အသား၀ါ B ပိုး
HIV ပုိးထက္ ကူးစက္ခံရႏုိင္ေခ် ပိုမ်ားၿပီး ကာကြယ္ေဆးမထုိးဖူးသူ၊ ၿပီးေၿမာက္ေအာင္ မထုိးရေသးသူအားလံုးကို ကာကြယ္ေဆးထုိးေပးဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ၿဖစ္ၿပီး ၁၄ရက္အတြင္းမွာ ထုိးေပးႏုိင္ရင္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ စုစုေပါင္း ၃လံုးထုိးရမွာၿဖစ္ၿပီး ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ်ား၊ ကေလးမ်ားအတြက္လည္း စိတ္ခ်လက္ခ် အသံုးၿပဳလို႔ရပါတယ္။
ကာလသားေရာဂါမ်ား
အၿဖစ္မ်ားတဲ့ေရာဂါေတြအတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့ပုိးသတ္ေဆးမ်ား ေပးၿပီး ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္။ ၿဖစ္ၿပီး ၇၂နာရီအတြင္း ေသာက္ႏုိင္ရင္ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ပိုးသတ္ေဆးေပးရမွာ ၿဖစ္တဲ့အတြက္ ေဆးမေပးခင္ ကုိယ္၀န္ရွိမရွိ စစ္ေဆးၾကည္႔ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ေပၚလာရင္လည္း ေဆးခန္းၿပန္လာၿပဖို႔ လိုပါမယ္။
HIV ပိုး
အဓမၼက်င့္ခံရၿပီးရင္ HIV ပုိးကူးစက္မႈကို ကာကြယ္ႏုိင္ဖို႕အတြက္ ေဆးေသာက္လို႔ရပါတယ္။ Post-Exposure Prophylaxis (PEP) လို႕ေခၚၿပီး ေဆးရံု၊ေဆးခန္းတခ်ိဳ႕မွာ ရႏုိင္ပါတယ္။ အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္ကေတာ့ ၿဖစ္ၿပီး(၇၂)နာရီအတြင္းမွာ စေသာက္ဖုိ႔လိုပါတယ္။ (၇၂)နာရီေက်ာ္သြားရင္ မထိေရာက္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီေဆးေသာက္မခင္ HIV ပိုးရွိေနလား မရွိေနလားကို စစ္ေဆးႏုိင္ရင္ေတာ့ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္ၿပီးမွ တုိက္ရမယ္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး၊ စစ္ရခက္ေနမယ္၊ ေဆးက တုိက္ဖို႔လြယ္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ အရင္တုိက္လိုက္သင့္ပါတယ္။ အေရးေပၚကုိယ္၀န္တားေဆးနဲ႕ မတူတာကေတာ့ ေဆးေသာက္သင့္၊ မေသာက္သင့္ကုိ ဆရာ၀န္နဲ႕ေသခ်ာတုိင္ပင္ၿပီးမွ ဆံုးၿဖတ္သင့္တာပါပဲ။
source:hellosayarwon
Read:ပလာစတာ၊ ပတ္တီးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး သိထားသင့္ေသာအခ်က္မ်ား
