ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ႀကီး W.H.O အဖြဲ႕ႀကီးက အဆစ္အျမစ္ ေရာဂါေတြကို အဓိက အုပ္စုႀကီး ၄ စုခြဲထားပါတယ္။
ခါးနာေရာဂါ အုပ္စု
ဒီေအာက္မွာ အဆစ္ေရာင္ခါးနာနဲ႔ အဆစ္ မေရာင္ခါးနာ ေရာဂါစုေတြ ပါပါတယ္။
အေၾကာအရြတ္ေရာဂါအုပ္စု
ဒီေအာက္ မွာေတာ့ မိန္းကေလးေတြမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ ဇက္ေၾကာတက္၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္ ေမာဟိုက္ ဟိုက္ေနတဲ့ Fibromyalgia ဆိုတဲ့ အိပ္မေပ်ာ္ အေၾကာတက္ ေရာဂါ၊ အံုးလြဲ၊ လက္ျပင္ေၾကာငုပ္ စတဲ့ အ႐ိုးအဆစ္ တိုက္႐ိုက္ ျဖစ္တာ မဟုတ္ဘဲ သူ႔ေဘးက ၾကြက္သား အရြတ္ျပားေတြ တင္းလို႔ ျဖစ္တဲ့ အဆစ္နာ၊ အေၾကာ တက္ေရာဂါေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အ႐ိုးက်ီးေပါင္းတက္ေရာဂါအုပ္စု
ဒီေအာက္မွာ အသံုးမ်ားလုိ႔ ပြန္းပဲ့ အတက္ ထြက္တဲ့ အဆစ္နာ ေရာဂါေတြပါပါ တယ္။ OA လို႔ ေခၚတဲ့ လူႀကီး ဝဝေတြမွာ ျဖစ္တဲ့ အ႐ိုး က်ီးေပါင္းတက္ ဒူးနာ၊ ေခါင္းမူး၊ လက္ကိုက္၊ ၿပီး လာတတ္တဲ့ Cervical Spondylosis လို႔ေခၚ တဲ့ အ႐ိုးက်ီးေပါင္းတက္ လည္ပင္းနာေတြ အဓိက ပါပဲ။
အဆစ္ေရာင္ေရာဂါအုပ္စု
ဒီေအာက္ မွာေတာ့ အဆစ္ေရာင္ ေရာဂါ မ်ဳိးစံုပါပါတယ္။ တစ္ခုတည္း ေရာင္တတ္တဲ့ ဒူလာ၊ ၃-၄ ခုေရာင္တတ္တဲ့ တံု႔ျပန္ အဆစ္ေရာင္ ေရာဂါ၊ ၄ ခုထက္ ပိုေရာင္ တတ္တဲ့ ေလးဖက္နာ မ်ဳိးစံု စသည္တို႔ ပါပါတယ္။ ေသြးေၾကာေရာင္ ေရာဂါ Vascilitis ၊ ၾကြက္သားေရာင္ ေရာဂါ Polymyositis ေတြကိုလည္း ဒီထဲမွာ ထည့္ႏိုင္ပါ တယ္။
ဆရာဝန္ေတြ မွားၿပီ ယူဆ တတ္ၾကတာက Asotitre Anti Streptolysin O ဆိုတဲ့ စထရက္ပ္ တိုေကာ့ကပ္ ပိုးကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ဓာတ္တစ္မ်ဳိး ေသြးထဲမွာ ပမာဏျမင့္ တက္ေနတာ ေတြ႕ရၿပီ ဆိုရင္၊ ဒါ Rheumatic Fever ၊ ေသြးထဲမွာ R.F Rheumatoid Factor မ်ားေနၿပီ ဆိုရင္ ဒါေသြး ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ Rheumatoid Arthritis ေသြးထဲမွာ Uric Acid မ်ားေနၿပီ ဆိုရင္ ဒါ Gout ေဂါက္၊ Anti Nuclear Factor ANF မ်ားေနရင္ ဒါ SLE စသည္ျဖင့္ တစ္ခါတည္း ဒီေရာဂါျဖစ္ ရ မယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ ခ်တတ္ၾကတယ္။ ဒီလိုေစာလ်င္စြာ ေရာဂါ အမည္တတ္ မိရင္ နည္းနည္း အႏၲရာယ္ မ်ားပါတယ္။ ဘာလို႔ပဲ ဆုိေတာ့ Asotitre ဆိုတဲ့ Jh Anti Streptolysin O တက္ရျခင္း အေၾကာင္းက လူ႔ ခႏၶာကိုယ္ ထဲကို စထရပ္တိုေကာ့ကပ္ ဆိုတဲ့ ပိုးဝင္ဖူးတယ္။ ဒီပိုး ကို တိုက္ခိုက္ဖို႔ အတြက္ ခုခံ ပစၥည္းေတြ ထုတ္လုပ္ ခဲ့တဲ့ အတြက္ ေသြးထဲမွာ တက္ေနတယ္။ အဲဒီပိုး အေရျပားမွာ ဝင္ရင္လည္း တက္တယ္။ အာသီး မွာဝင္ရင္လည္း တက္တာပဲ။ ႏွလံုးကို ေရာက္မွ ဒူးေခါင္းဆစ္ ကိုေရာက္ မွ တက္တာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ASO တက္ေနတယ္ ဆိုတာက ဒါေလးဖက္နာ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆိုလိုတာ မဟုတ္ ပါဘူး။ စထရက္ပ္ တိုေကာ့ကပ္စ္ ပိုး ဝင္ဖူးတယ္ ဆိုတာကိုပဲ ျပတာပါ။
ကေလး တစ္ေယာက္က ဒူးေခါင္း နည္းနည္း နာမယ္၊ ေျခေထာက္ မွာလည္း အေရျပားမွာ အနာေလး ရွိေနမယ္ ဆိုရင္ ASO က တက္မယ္။ ဒါကို ေလးဖက္ နာျဖစ္တယ္ ဆုိၿပီး ၅ ႏွစ္ေလာက္ ပင္နီဆီလင္ လစဥ္ ထိုးရမယ္ ဆိုရင္ ဒါမလိုဘဲနဲ႔ ထိုးေနရတာ ျဖစ္သြားမယ္။ တကယ္တမ္း ပင္နီ ဆလင္ ၁ဝ ရက္ ထိုး႐ံုနဲ႔ ေပ်ာက္မယ့္ ကိစၥျဖစ္ တယ္။
အဲဒီလိုပဲ Rheumatoid Factor ဆိုတာ ဟာလည္း လူဦးေရ ၁ဝဝ မွာ ၅ ေယာက္ ေလာက္က သူ႔ဘာသာသူ တက္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဆစ္နာလို႔ လာျပတာ နဲ႔ ေသြးစစ္ၾကည့္တဲ့အခါ R.F Positive ျဖစ္ေန႐ံုနဲ႔ ေသြးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ ဆိုၿပီး ေဆးျပင္းေတြ ေပးရင္ မလိုအပ္ဘဲ ေသာက္ေနရမယ္ ဆိုရင္ ဒီေဆးေတြ ရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိးဒဏ္ ခံရမွာကို ထည့္တြက္ရပါ မယ္။ အမွန္ တကယ္ေတာ့ သာမန္ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေပး႐ံု နဲ႔ သက္သာ သြားမယ့္ေရာဂါ ျဖစ္ေနႏိုင္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါ တစ္ခုကို Diagnosis အမည္တပ္ဖို႔ ဆိုရာမွာ ေသြးစစ္ ခ်က္က အခ်က္ တစ္ခ်က္ အေန နဲ႔ ေတာ့ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်န္တဲ့ ၁ဝ ခ်က္ ၁၂ ခ်က္က ရွိပါေသး တယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်န္တဲ့ အခ်က္ေတြပါ ရွိမွ နာမည္ တပ္လို႔ရပါမယ္။
ေသြးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ေလးဖက္နာ R.F ဟာ တက္ေနရမည့္ အျပင္
၁။ အဆစ္ေရာင္တာ ၄ ခုထက္ ပိုျဖစ္ေနရမယ္
၂။ ေရာင္တဲ့ အဆစ္ေတြက လက္ေတြပါရ မယ္ၿပီးေတာ့ ဟိုဘက္ဒီဘက္ ညီမွ်ရမယ္
၃။ မနက္အိပ္ရာက ထရင္လည္း ၁ နာရီေက်ာ္ ေလာက္ ေတာင့္တင္းေနရမယ္
၄။ ျဖစ္တဲ့ အဆစ္ေတြကို ဓာတ္မွန္ ႐ိုက္လို႔ရွိရင္ လည္း အ႐ိုးေတြဟာ နည္းနည္း စားေနတာေတြ႕ရ မယ္။
အထက္ပါ အခ်က္ေတြထဲက ၄ ခ်က္နဲ႔ ျပည့္စံုၿပီ ဆိုရင္ ဒါေသြးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္ နာလို႔ေရာဂါ အမည္တပ္လို႔ရတယ္။
ဒါေၾကာင့္ R.F မေတြ႕ေပမယ့္လည္း ၄ ခ်က္နဲ႔ ကိုက္ညီရင္ ေရာဂါအမည္ တပ္လို႔ရေနၿပီ။ Rheumatoid Factor မေတြ႕လို႔ေသြးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ မဟုတ္ ဘူး လို႔ မေျပာႏိုင္သလို RF ေတြ႕တယ္ ဆို႐ံုေလး တစ္ခ်က္တည္း နဲ႔လည္း ဒါေသြးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ ျဖစ္တယ္လို႔ တစ္ထစ္ခ်ေျပာလို႔ မရပါဘူး။
အဲဒီလိုပဲ ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာကို ေသြးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ ထင္ၿပီး မွားကုေနရင္၊ ႏွလံုး ထိခိုက္မွာ ကို မကာကြယ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ ေနာက္ပိုင္း ႏွလံုးေရာ ဂါေတြ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ၿပီးေတာ့ ေသြးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ ေသာက္ ရတဲ့ ေဆးေတြ ရဲ႕ ဆိုးက်ဳိးေတြရဲ႕ ဒဏ္ကို လည္း ခံရမွာ ျဖစ္တယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီေရာဂါ ၂ ခုကို ေသခ်ာ ခြဲၿပီး သိဖို႔ လိုပါတယ္။ ဘယ္လို ခြဲျခားမလဲဆိုရင္ ပထမ ဆံုးအခ်က္ ကေတာ့ လည္ပင္းနာ ျဖစ္ဖူးသလား ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ မွာက လည္ပင္းနာ ျဖစ္တဲ့ လူေတြ ကလည္း ေပါမ်ားေတာ့ ႐ူမတြိဳက (ေသြးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့) ေလးဖက္နာျဖစ္တဲ့ လူက လည္း လည္ပင္းနာ ျဖစ္ခဲ့ဖူးတာ ရွိေတာ့ ဒီမွာ တင္ ေရာသြားၿပီး မွားတတ္ ၾကျပန္တယ္။
ေနာက္တစ္ခု ကေတာ့ ဘယ္အဆစ္ေတြ နာေနသလဲ။ ႏွစ္ခုလံုး ကေတာ့ အစြန္အဖ်ား အဆစ္ Peripheral Joints ေတြနာတယ္။ လက္ဆစ္ေျခဆစ္ ေတြကို ဆိုလို တာပါ။ အဆစ္နာ ေရာဂါေတြမွာ ၂ ခုခြဲတယ္။ တစ္ခုက လက္ဆစ္ေျခဆစ္ နာတာ၊ ေနာက္တစ္ခုက ေက်ာ႐ိုးတန္း နာတာ An Kylospondylosis ဒါကေတာ့ ရွင္း တယ္။ လက္ ဆစ္ေျခဆစ္ နာတာမွာေတာ့ ခြဲျခားဖို႔ လိုတယ္။ ႐ူမတိြဳက္မွာ ေျခေခ်ာင္း လက္ေခ်ာင္းက အဆစ္ ေသးေသးေလး ေတြနာတယ္။ ဒီအဆစ္ ထက္ႀကီး တဲ့ လက္ေကာက္ဝတ္၊ ေျခခ်င္းဝတ္၊ တံေတာင္ ဆစ္၊ ဒူးေခါင္း ဆစ္တို႔ နာတာက်ေတာ့ ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ Rheumatic ေပါ့။
ေနာက္တစ္ခ်က္ က ဒီအဆစ္ဟာ ဘယ္ ေလာက္ ၾကာၾကာ နာသလဲ။ ႐ူမတြိဳက္က အဆစ္နာ တာ လနဲ႔ ခ်ီၿပီး နာတယ္။ ေျခဆစ္ လက္ဆစ္ ေသးေသးေလး ေတြဟာ ဆက္တိုက္ ၂ လ ၃ လ နာတယ္။ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ မေပ်ာက္ဘူး။ ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ ကေတာ့ အဆစ္ေတြ နာတာက ျဖစ္လိုက္ ေပ်ာက္လိုက္ပဲ။ စနာတာက ညာဘက္ တံေတာင္ဆစ္က၊ ၿပီးေတာ့ တစ္ပတ္ေလာက္ ၾကာေတာ့ ဘယ္ဘက္ တံေတာင္ဆစ္ ကို ေျပာင္း ၿပီးနာတယ္။ ေနာက္ တစ္ပတ္ေလာက္ ေနေတာ့ ေကာင္း သြားၿပီး၊ တစ္ခါ ဒူးေခါင္းက နာျပန္တယ္။ အဲဒီလို အဆစ္ေတြ လွည့္ၿပီးေတာ့ နာေနတယ္။ အဆစ္ႀကီးေတြပဲ နာတယ္။ တစ္ခါ နာရင္ ၂ ဆစ္ ၃ ဆစ္၊ ေနာက္တစ္ခါ နာရင္ ၂ ဆစ္ ၃ ဆစ္ သူလည္း စုစုေပါင္း ၄ ဆစ္ေတာ့ ေက်ာ္သြားတယ္။ တစ္ၿပိဳက္နက္ တည္းေတာ့ မနာဘူး၊ လွည့္ၿပီး နာတယ္။ ဒါ ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ။
ေနာက္တစ္ခ်က္ ကေတာ့ မနက္ အိပ္ရာထ အဆစ္ေတြ ေတာင့္တင္းေနျခင္း Morning Stiffness ၂ ႏွစ္ခုလံုး ကေတာ့ ေရာင္ရမ္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္တာ ဆိုေတာ့ မနက္ပိုင္း မွာ ပိုနာတယ္။ နည္းနည္း လႈပ္ရွားလိုက္ရင္ သက္သာ သြားတယ္။ OA လို႔ေခၚတဲ့ Orteoarthritis မွာေတာ့ မနက္ပိုင္းမွာ သက္သာၿပီး လႈပ္ရွားမႈေတြ မ်ားလာ တာနဲ႔ အမွ် ညေနပိုင္းမွာ ပိုဆိုးလာ တတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ႐ူမတိြဳက္က နံနက္ပိုင္း နာတဲ့ အခ်ိန္ ပိုၾကာတယ္။ ၁ နာရီ ေက်ာ္ေလာက္ ၾကာတယ္။ ေနထြက္ လာေတာ့ မွ ေနေကာင္း သြားတယ္။
ေနာက္ၿပီး ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ မွာ ပဲ အဲဒီ လူနာဟာ လက္က မလႈပ္ခ်င္ဘဲ အေၾကာ ဆြဲသလို တြန႔္လိမ္ လႈပ္ရွား သြားတယ္။ ဒါကို Chorea လို႔ေခၚပါ တယ္။ ေနာက္တစ္ခါ ဒီေရာဂါမွာ ပဲ ႏွလံုးကို သြားထိခိုက္တဲ့ အတြက္ ႏွလံုးေရာင္ရမ္း (Carditis) ၿပီးရင္ တုန္မယ္။ ေမာမယ္၊ အဲဒီ ၃ ခ်က္ပဲ ရွိမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ ပိုး ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေရ ျပားေအာက္ မွာ အက်ိတ္ေလးေတြ Nodules ေပၚလာတာ ကေတာ့ ၂ ခုလံုးမွာ ေတြ႕ႏိုင္တဲ့ အတြက္ အဲဒါ နဲ႔ ခြဲလို႔မရ ပါဘူး။
အဲဒါေတြထက္ တစ္ဆင့္ တက္ၿပီး စစ္ေဆးမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးစစ္ ၾကည့္တာပဲေပါ့။ R.F ေတြ႕ရင္ဒါ ႐ူမတြိဳက္ ျဖစ္ႏိုင္တာေပါ့။ မေတြ႕ ရင္ေတာ့ မဟုတ္ဘူးလို႔ မေျပာႏိုင္ဘူး။ ေနာက္တစ္ခါ အသက္ႀကီးတဲ့ လူေတြ ASO စစ္ၾကည့္လိုက္ ရင္ ေတြ႕ေနေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ ေသြးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ ျဖစ္ေနတာ ေတြ႕ ရႏိုင္ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးစစ္တာ တစ္ခုတည္း နဲ႔ေတာ့ မလံုေလာက္ဘူး။ အတိအက် မေျပာႏိုင္ဘူး။ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ရွိ/ မရွိပါ ေမးျမန္း စစ္ေဆးရ မယ္။ ေနာက္ တစ္ခု က ဓာတ္မွန္႐ိုက္ ၾကည့္တာပါ။ ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ က အဆစ္ေတြ စားမသြားဘူး။ အဆစ္ေရာင္တာပဲ ရွိမယ္။ ေသြးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေလးဖက္နာ မွာေတာ့ အ႐ိုးေတြ ပါ စားသြားၿပီး ေကာက္ေကြးေနတာ မ်ဳိးေတြ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ အခ်ဳပ္ အားျဖင့္ ဒီ ေလးဖက္နာ ေရာဂါ ႏွစ္မ်ဳိးကို ေသေသ ခ်ာခ်ာ တတ္ကြၽမ္း နား လည္တဲ့ ဆရာ ဝန္မ်ားႏွင့္ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါေတြ မဝင္ေရာက္မီ စနစ္ တက် ကုသႏိုင္ၾကပါေစ လို႔ ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္း ရင္း နိဂံုးခ်ဳပ္ ပါတယ္။
Source:ေဒါက္တာေအာင္ဆန္းဝင္း
Read: ေသြးေပါင္တက္ ေသာသူမ်ားအတြက္ အစားအစာမ်ား
