“Rheumatic Fever” လို႔ ေခၚတဲ့ ျမန္မာလို (ေလးဖက္နာ) ေရာဂါကို လူတိုင္းသိၾကပါတယ္။ အဆစ္အျမစ္နာ၊ အဆစ္အျမစ္ေရာင္ရာ မွ တဆင့္ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္သြားတတ္တာလည္း သိၾကပါတယ္။

လူတိုင္းမသိေသးတဲ့ ေလးဖက္နာေရာဂါစျဖစ္တဲ့ အခ်ိန္မွ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား၊ မျဖစ္ေအာင္ဘယ္လိုေနထုိင္ရမလဲဆိုတဲ့ ေလးဖက္နာေရာဂါ၏ အေသးစိတ္ကို ေလ့လာတင္ျပလိုက္ပါတယ္။

ေလးဖက္နာ (ေခၚ) “Rheumatic Fever” မွာ ဗက္တီးရီးယားတစ္မ်ိဳး ခႏၶာကိုယ္တြင္းသို႕ ဝင္ေရာက္ရာမွ ကိုယ္ ခံစြမ္းအားစနစ္ ( Immune System) ၏ ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲမႈတစ္ရပ္ေၾကာင့္ စြဲကပ္လာရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၎ဗက္တီးရီးယားပိုးအား Group A-B Haemolytic Streptococci ဟုလည္းေခၚပါတယ္။

ဗက္တီးရီးယားပိုးမ်ားသည္ လည္ေခ်ာင္း အထူးသျဖင့္ အာသီး ကိုေရာင္ေစပါတယ္။ ကုိယ္ခံစြမ္းအားစနစ္၏ ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲမႈ အဆင့္ဆင့္ေၾကာင့္ ေလးဖက္နာေရာဂါျဖစ္လာရတာပါ။ ဒီေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ေရာဂါလည္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ ထိုဗက္တီးရီးယားပိုး ဝင္ေရာက္ခံရၿပီးေနာက္ ေလးဖက္နာေရာဂါျဖစ္သူရွိသကဲ့သို႕ လံုးဝေရာဂါမျဖစ္သူမ်ားလည္း ရွိပါတယ္။

ေလးဖက္နာ ျဖစ္ျခင္းကို အားေပးေသာ အေျခအေန ႏွင့္ ေလးဖက္နာျဖစ္ျခင္းကို ကာကြယ္လို႕ရတဲ့ အေျခအေနဆိုၿပီၤး အေျခအေန ( ၂ )ရပ္ကို ေလ့လာေတြ႔ရွိရပါတယ္။

(၁) ေသြး၌ရွိေသာ ေသြးရည္ၾကည္ပရိုတင္း (Plasma Protein ) ပမာဏႏွင့္

(၂) ခႏၶာကိုယ္၏ သံဓာတ္ (Iron ) သိမ္းဆည္းထားမႈ ပမာဏတို႕သည္ အဓိကအေရးႀကီးေသာ အခ်က္ႏွစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။

Group A-B Haemolytic Streptococci ဗက္တီးရီးယား ဝင္ေရာက္ခံရသူတစ္ဦးသည္ ေသြး၌ ေသြးရည္ၾကည္ ပရိုတင္း နည္းေနလွ်င္ျဖစ္ေစ ( သို႕) ခႏၶာကိုယ္၏ သံဓာတ္သိမ္းဆည္းမႈ ခ်ိဳ႕တဲ့ေနလွ်င္ျဖစ္ေစ ေလးဖက္နာေရာဂါျဖစ္နုိင္သည္ဟု ဆုိပါတယ္။ ေသြးရည္ၾကည္ပရိုတင္း ျပည့္ျပည့္ဝဝ ရွိေနသူ (သို႕) ခႏၶာကိုုယ္သံဓာတ္အားေကာင္းသူမ်ား တြင္ ဗက္တီးရီးယားပိုးသည္ ေလးဖက္နာေရာဂါအဆင့္သို႕ မျဖစ္ေစနုိင္ပါဘူး။ထို႕ေၾကာင့္ ေလးဖက္နာျဖစ္ျခင္းကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္တားဆီးနုိင္မည္ျဖစ္ပါသည္။

ေသြး၌ေသြးရည္ၾကည္ပရိုတင္း ျပည့္ဝျခင္းႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္၌ သံဓာတ္သိမ္းဆည္းမႈ လံုေလာက္ေစျခင္းျဖင့္ ေလးဖက္နာေရာဂါကို ကာကြယ္လိုရနုိင္ပါတယ္။

ေသြးရည္ၾကည္ပရိုတင္းမွာ အဓိကအားျဖင့္ အယ္လ္ဗ်ဴမင္ ( Al bumin)၊ ဂလိုဗ်ဴလင္( Globulin ) ႏွင့္ ဖစ္ဘရင္ႏိုဂ်င္ ( Fibrinogen ) ဟူ၍ သံုးမ်ိဳးရွိ္ပါတယ္။ ေသြး၌ ေျခာက္မွ ရွစ္ရာခုိင္ႏႈန္းဂရမ္ ပါဝင္ပါတယ္။ အသည္းမွ အဓိကထုတ္လုပ္ေပးတယ္။ ေသြးရည္ၾကည္ ပရိုတင္းထုတ္လုပ္ရန္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းအျဖစ္ အာဟာရတြင္ ပရိုတင္းဓာတ္ပါရန္လိုအပ္ပါတယ္။

ပရိုတင္းဓာတ္ၾကြယ္ဝေသာ အစားအစာမ်ားကေတာ့- ဥအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အသားအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ႏွင့္ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႕ျဖစ္ပါတယ္။ အာဟာရတြင္ပါေသာ ပရိုတင္းကို အစာလမ္းေၾကာင္းမွ ေခ်ဖ်က္ကာ အမိုင္နိုအက္စစ္ ( Amino Acids )အျဖစ္ စုပ္ယူရပါတယ္။ အမိုင္နိုအက္စစ္မ်ားကို အသည္းမွ ကုန္ၾကမ္းအျဖစ္ အသံုးျပဳၿပီး ေသြးရည္ၾကည္ပရိုတင္း ( အဓိက အယ္လ္ဗ်ဴမင္ ) ကို ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္။

သံဓာတ္သည္ ခႏၶာကိုယ္၌ ေသြးနီဥမ်ား တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ၾကြက္သားကလာပ္စည္းမ်ား တည္ေဆာက္ျခင္း ၊ ဇီဝဓာတုပစၥည္းမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္းတုိ႕အတြက္ အဓိကအသံုးဝင္ပါတယ္။ေန႕စဥ္စားသံုးလ်က္ရွိေသာ အာဟာရတြင္ သံဓာတ္ ၁၀ မွ ၁၂ မီလီဂရမ္ပါပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပမာဏ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္း မွ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ သံဓာတ္ကို အစာလမ္းေၾကာင္းမွ စုပ္ယူနုိင္စြမ္းရွိပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္၌ သံဓာတ္မ်ားလြန္းေနလွ်င္ စုပ္ယူမႈ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ့နည္းသြားၿပီး ခႏၶာကိုယ္၏ သံဓာတ္သိမ္းဆည္းမႈ ေလ်ာ့နည္းသြားပါက ပိုမိုစုပ္ယူနုိင္ပါလိမ့္မည္။ သံဓာတ္ၾကြယ္ဝေသာ အစားအစာမ်ားမွာ တိရစာၦန္မ်ားေသြး၊ အသားအမ်ိဳးမ်ိဳးနွင့္၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။

ေသြးရည္ၾကည္ပရိုတင္းသည္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သံဓာတ္သည္လည္းေကာင္း၊ အစာအာဟာရတြင္ ျပည့္ဝလံုေလာက္ေအာင္ မပါရွိျခင္း၊ခႏၶာကိုယ္အစာလမ္းေၾကာင္းမွ ေခ်ဖ်က္စုပ္ယူမႈ ညံ့ဖ်င္းျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္မွ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အသံုးမျပဳနုိင္ျခင္းႏွင့္ ဆံုးရႈံးမႈ လြန္ကဲျခင္းတို႕ေၾကာင့္ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ ေသြးရည္ၾကည္ပရိုတင္းအတြက္ အဓိက အသည္းမွ တည္ေဆာက္ေပးရသည္ျဖစ္ရာ အသည္းေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳး ေၾကာင့္ ေသြး၌ ရွိေသာ ေသြးရည္ၾကည္ပရိုတင္းပမာဏ နည္းသြားနုိင္ပါတယ္။

ေလးဖက္နာေရာဂါသည္ Group A-B Haemolytic Streptococci ဗက္တီၤးရီးယားျဖစ္သည္ မွန္ေသာ္လည္း ေသြးရည္ၾကည္ပရိုတင္းနွင့္ သံဓာတ္သိမ္းဆည္းမႈ အားေကာင္းသူမ်ားတြင္ မျဖစ္နုိင္ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ရာ ေလးဖက္နာေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ရန္နည္းလမ္းမွာ ေသြး၌ရွိေသာ ေသြးရည္ၾကည္ပရိုတင္းႏွင့္ သံဓာတ္သိမ္းဆည္းမႈ အားေကာင္းေစရန္ျဖစ္သည္။

ထို႕ေၾကာင့္ ေလးဖက္နာေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ပရိုတင္းဓာတ္နွင့္ သံဓာတ္ၾကြယ္ဝေသာ အစားအစာ၊အာဟာရမ်ား ကို မွီဝဲၾကပါ။ ခႏၶာကိုယ္၌ ေသြးရည္ပရိုတင္းႏွင့္ သံဓာတ္ျပည့္ဝေစရန္ အေျခခံအခ်က္မွာ အာဟာရ၌ အသားဓာတ္၊ ပရိုတင္းဓာတ္နွင့္ သံဓာတ္လံုေလာက္စြာ ပါရွိေစဖို႔ပါ။ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ပါက ပရိုတင္းႏွင့္သံဓာတ္ ျပည့္ဝစြာရရွိမည္မဟုတ္ေပ။ ေလးဖက္နာေရာဂါသည္ အသက္ငါးႏွစ္ မွ ၁၅ နွစ္ၾကားကေလးမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားသျဖင့္ မိမိကေလးမ်ားအား အာဟာရျပည့္ဝစြာစားသံုးေစျခင္းျဖင့္ ကာကြယ္ၾကရန္ တုိက္တြန္းပါတယ္။

Source-Dr: Aye Kyaw

Read: ခႏၶာကိုယ္မွ သံဓာတ္အသံုးျပဳပံုအဆင့္ဆင့္နွင့္ သံဓာတ္ပိုလွ်ံမႈေၾကာင့္ ျဖစ္လာနိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္မ်ား

https://www.healthproducts.com.mm/articles/item/583-the-use-of-body-iron-levels-and-the-potential-risks-due-to-excess-iron.html