လူသံုးေယာက္မွာ တေယာက္ ေတြ႕ရတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ျပီး ပံုမွန္အားျဖင့္ အဝလြန္သူရဲ႔ ၆၀ ရာခုိင္နႈန္း၊ အလြန္အမင္းအဝလြန္သူေတြရဲ႕ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ အသည္းအဆီဖံုးေလ့ရွိတယ္။
တကယ္ေတာ့ အသည္းအဆီဖံုးျခင္းမွ အသည္းေရာင္လာေသာအခါမွ အႏၱရာယ္ရွိလာျခင္းျဖစ္ျပီး ေဆးပညာအရ steatohepatitis လို့ ေခၚပါတယ္။ အသည္းေရာင္ရမ္းမႈက ေရရွည္မွာ အသည္းေျခာက္တာ၊ အသည္းကင္ဆာထိ ဆက္ျဖစ္လာနိုင္တယ္။
အသည္းရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားထဲမွ တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္တ့ဲ အဆီေတြကို ေခ်ဖ်က္ျခင္မွ ေန႔စဥ္စားသံုးသည့္ အစားအစာေတြထဲတြင္ အဆီ ကစီဓာတ္ပါဝင္မႈ ပိုလွ်ံ မ်ားျပားေနခဲ့ပါက ထ႐ိုင္ဂလစ္စရိြဳက္ အျဖစ္ေျပာင္းလဲပီး အလြန္ေသးငယ္တဲ့ အဆီပစၥည္းအျဖစ္ ေခ်ဖ်က္ေပးရပါတယ္။ အသည္းဟာ သူရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ အတိုင္းအတာထက္ ေက်ာ္လြန္ ၿပီးပါက အဆီေတြဟာ အသည္းဆဲလ္ထဲမွာ စုပံု က်န္ရစ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စားတဲ့အစာတြင္ အဆီေတြမ်ားျပားလာပါက အသည္းဆဲလ္မ်ားတြင္ အဆီမ်ား ေရာက္႐ွိၿပီး အသည္းအဆီဖံုးျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။
(၁)အရက္အလြန္အကြၽံေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ အသည္းအဆီဖံုးျခင္းကို alcoholic fatty liver disease လို႕ေခၚျပီး အ႐က္ေသာက္သူရဲ႕ ၅၀-၉၀ %နီးပါးမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။
(၂) အရက္ေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ သာမန္လူမ်ားတြင္ျဖစ္ေသာ အဆီဖံုးေရာဂါ အထူးသျဖင့္ အဝလြန္သူ၊ လမ္း ေလွ်ာက္နည္းသူ၊ ကုိယ္လက္လႈပ္ရွားမႈနည္းသူ၊ အအိပ္ အေနလြန္ကဲသူ၊ အဆီအအိမ့္အစားမ်ားသူ၊ ဇိမ္ခံလြန္းသူ၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးတိုး၊ ေသြးအတြင္းအဆီမ်ားသူႏွင့္ အသက္ ၅ဝေက်ာ္ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ ပိုၿပီးအျဖစ္မ်ားၾကပါတယ္။
(၃) ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ျဖစ္ပြားေသာ အသည္းအဆီဖံုးေရာဂါ
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
အမ်ားအားျဖင့္ ေရာဂါလကၡဏာမျပတတ္ပါ ။ ရင္ေခါင္း၏ လက္ယာဘက္အေပၚပိုင္းမွ တင္းက်ပ္ျခင္း၊ မအီမသာျဖစ္ျခင္း၊ အတန္ငယ္ နာက်င္ျခင္း၊ အားနည္းျခင္း၊ အစားအေသာက္ပ်က္ ႏံုးခ်ိလာျခင္း စသျဖင့္ ခံစားရပါတယ္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ အသည္းႀကီးသည္မွ လြဲျပီး တျခားဘာမွ မျဖစ္ေသးေသာ္လည္း အခ်ိန္ၾကာလာေသာအခါ အသည္းေျခာက္လာႏိုင္ပါတယ္။ အသည္းေျခာက္လာလွ်င္ အထက္ပါ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားအျပင္ ေနာက္ဆက္တြဲဆုိးက်ဳိးမ်ားျဖစ္သည့္ အေရျပားေပၚတြင္ အနီစက္၊ အညိဳကြက္မ်ားေပၚလာျခင္း၊ ေသြး ယိုလြယ္ျခင္း၊ ေရဖ်ဥ္းစြဲ၊ ဝမ္းအမည္းသြား၊ ေသြးအန္၊ မ်က္ လံုးဝါ၊ အသား အစားမ်ားေသာအခါ ဝမ္းခ်ဳပ္လာၿပီး သတိလစ္ခ်င္သလိုျဖစ္ျခင္း စသည္တို႔ကို ခံစားရပါတယ္။
အသည္းေျခာက္ရာက ေန အသည္းကင္ဆာကူးသြားႏုိင္သလုိ အသည္းအဆီဖံုး ေရာဂါမွ အသည္းကင္ဆာအျဖစ္သိ႔ု ကူးေျပာင္းသြား ႏုိင္ပါတယ္။
အသည္းပ်က္ဆီးမႈကို liver function test ေခၚတဲ့ ေသြးအေျဖၾကည့္ျပီး သိရွိနိုင္ပါတယ္။ အသည္းေရာင္သူကို စမ္းၾကည့္ေသာ အခါ ဝမ္းဗိုက္ညာဖက္ နံရုိးေအာက္တြင္ အသည္းႀကီးေနသည္ကို စမ္းမိတတ္ပါတယ္။ ေရဖ်င္းစြဲျခင္း ၊ ေျခလက္ ေဖာေရာင္ျခင္းတို့ ရွ္ိလာလွ်င္ အသည္းေျခာက္ျခင္းရဲ႕ လကၡဏာျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ ဆရာဝန္နဲ႔ စနစ္တက်ကုသရပါမယ္ ။ ေရာဂါေသခ်ာေစရန္ အတြက္ တီဗြီဓာတ္မွန္၊ ကြန္ျပဴ တာဓာတ္မွန္ တို႔ႏွင့္ စစ္ေဆးႏိုင္ပါတယ္။
ကာကြယ္နည္း
အသည္းအဆီဖံုးေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈ ျပဳ လုပ္ႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္ ။ အရက္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အသည္းအဆီဖံုးျခင္းကိုကာ ကြယ္ရန္အတြက္ အရက္ျဖတ္ရပါမယ္။ အဝလြန္ျခင္း မျဖစ္ေစရန္ အဆီဓာတ္၊ ကစီဓာတ္မ်ား ေလ်ွာ့စားသင့္ပါသည္။ ကိုယ္လက္လႈပ္႐ွားမႈ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားလည္း မွန္မွန္ျပဳ လုပ္သင့္ပါတယ္။ ဝေနသူမ်ား ပံုမွန္ျဖစ္လာေအာင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ွာ့ခ်သင့္ပါတယ္။တရက္ကို အနည္းဆံုး နာရီဝက္ကေန တနာရီထိ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ေပးရပါမယ္။ခါးတာေတြ တည့္ျပီး အသီးအ႐ြက္ကေတာ့ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ အမွ်င္မ်ားတဲ့ဟင္းႏုနယ္ရြက္လိုအစိမ္း ေရာင္ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား၊ အသီးအႏွံမ်ားႏွင့္ အေစ့အ ဆန္မ်ားကို မ်ားမ်ားစားပါ။ အနီေရာင္ရွိေသာအသားမ်ား၊
ငါးႏွင့္ အခြံမာပင္လယ္စာမ်ားကို ေသခ်ာက်က္ေအာင္ ခ်က္ျပဳတ္္စားပါ။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ ငါး၊ ၾကက္ဥအကာႏွင့္ ပဲအမ်ဳိး မ်ဳိးတို႔ကိုစားပါ။ အဆီ ထုတ္ထားေသာႏို႔ႏွင့္ ႏို႔ထြက္ပစၥည္း မ်ားကိုသာစားပါ။ က်န္းမာေရးႏွင့္ညီၫြတ္ေသာအသီး အႏွံမ်ားျဖစ္ေသာ အခြံမာသီး၊ ေထာပတ္သီးတို႔ကိုစားပါ။ ပဲပိ စပ္၊ ေျပာင္းဖူးစားပါ။ ။ အမဲဆီ၊ ဝက္ ဆီတို႔ကိုေရွာင္ပါ။ အစားအေသာက္ထဲတြင္ အဆီအဆိမ့္၊ အအီ၊ အရက္၊ အခ်ိဳရည္ စတာေတြ ေရွာင္ပါ ။ ပဲဆီ၊ ႏွမ္းဆီမ်ားထက္ ေနၾကာဆီႏွင့္ သံလြင္ဆီတို႔ကိုသာစားပါ။ ဥအႏွစ္ႏွင့္မလိုင္တို႔ကို ေရွာင္ ပါ။
ေရာဂါျဖစ္လာပါက သက္ဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္သူ ဆရာဝန္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ျပသသင့္ပါတယ္။ အဆီေလ်ွာ့ခ်ေဆးမ်ား၊ အသည္းေရာင္ျခင္းကို ကာကြယ္တဲ့ေဆးမ်ား၊ အသည္းမေျခာက္ေအာင္ကာကြယ္ေဆးမ်ား ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။
source:Dr. Shein Thu Han(mydoctor.com)