ESR ဆိုတာက Erythrocyte Sedimentation Rate ရဲ႕အတို​ေကာက္​နာမည္ တစ္ခုျဖစ္​ပါတယ္။

ဆိုလိုတာကေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ ေသြးဆဲလ္ျဖစ္တဲ့ Erythrocyte (Red Blood Cell, RBC) ​ေတြရဲ႕ အနည္​ထိုင္​မႈႏႈန္​း တိုင္းတာျခင္းကို ဆိုလိုတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ကိုယ္​့ရဲ႕ ​ေသြးျပန္​​ေၾကာထဲက ​ေဖာက္​ယူထားတဲ့ ​ေသြး​ေတြကို စမ္​းသပ္​ႁပြန္​(Test tube ) တစ္​ခုထဲကို ထည္​့ၿပီး တစ္နာရီအၾကာမွာ ေသြးအနည္းထိုင္ႏႈန္းရလဒ္​ကို တိုင္​းတာျပီး စမ္​းသပ္​စစ္ေဆးတဲ့ ​​ေဆးနည္​းတစ္​ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

လူတစ္ေယာက္မွာ ပံုမွန္ဆိုရင္ ေသြးေတြက စမ္းသပ္ျပြန္ထဲမွာ ခပ္ေႏွးေႏွးပဲ အနည္ထိုင္ေလ့ရွိပါတယ္။ အကယ္၍ လူခႏၶာကိုယ္မွာ ေရာင္ရမ္းမႈျဖစ္စဥ္ (Inflammation) တစ္ခု ျဖစ္ေနခဲ့တဲ့အခါမွာ ေသြးနီဥဆဲလ္ေတြဟာ ျမန္ျမန္ အနည္ထိုင္ပါတယ္။ ျမန္ျမန္အနည္ထိုင္တဲ့အခါ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ESR က ပံုမွန္ထက္ ပိုမ်ားတတ္ပါတယ္။ ေရာင္ရမ္းမႈေၾကာင့္ အနည္ထိုင္ႏႈန္းျမန္ျပီး ၊ ေရာင္ရမ္းမႈျပင္းထန္ေလေလ ESR တတ္ေလေလပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရာဂါပိုးဝင္​တဲ့အ​ေျခအ​ေန​ (Infection) ၊ ေသြး​ေလးဘက္​နာ (Rheumatoid arthritis) ၊ ပိုး​ေလးဘက္​နာ (Rheumatic fever) ၊ အဆစ္အျမစ္ကိုက္ခဲေရာင္ရမ္းျခင္း (Arthritis) ၊ အူ​ေရာင္​​ေရာဂါ (Inflammatory bowel disease) ၊ ႏွလံုး​ေရာဂါ (Heart disease) ၊ ကင္​ဆာ​ေရာဂါတခ်ိဳ႕ (Certain cancers) နဲ႔ ေက်ာက္​ကပ္​​ေရာဂါ (Kidney disease) ရွိတဲ့ သူေတြမွာ ဆိုရင္ ESR တတ္ႏိုင္ပါတယ္။

မ်ားေသာအားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေသြးအားနည္းျခင္း (Aneamia) ၊ ကိုယ္ဝန္ရွိျခင္း (Pergnancy) ႏွင့္ ရာသီေသြးေပၚ (Menstruation) တဲ့အခါ ေတြမွာ ESR တတ္ေလ့ရွိပါတယ္။

ပံုမွန္​ထက္​ အနည္​ထိုင္​မႈႏႈန္​း ​ေႏွးရင္​ ၊ နည္​းရင္​​ေတာ့ ​ေသြးနီဥဆဲလ္​ မ်ားလြန္​းၿပီး ​ေသြးျပစ္​ျခင္း (Polycythaemia) ၊ တံစဥ္​ပံု​ ေသြးနီဥဆဲလ္​​ေၾကာင္​့ ​ေသြးအားနည္​းတဲ့​ေရာဂါ (Sickle cells anaemia) ၊ ​ေသြးျဖဴဥမ်ားျခင္း (Leukocytosis) ၊ ​ေသြးျဖဴဥ​ေတြ ပံုမမွန္​ဘဲ ပြားမ်ားလြန္​း​ေနတဲ့ အ​ေျခအ​ေန​ေတြမွာ ​ေသြးနီဥဆဲလ္​ အနည္​ထိုင္​မႈ အရမ္​း​ေႏွးတာ​ေၾကာင္​့ ပံုမွန္​​ေအာက္​ကို ​ေရာက္​​ေနတတ္​ပါတယ္​။

ျခင္ကိုက္ခံရျခင္းမွ ကင္းေဝးေအာင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္ေသာ နည္းလမ္း (၄) ခု ဖတ္ရႈရန္ ႏွိပ္ပါ

ESR ရလဒ္ကို ၾကည့္ျပီး ေကာက္ခ်က္ခ်ႏိုင္တာ တစ္ခုကေတာ့ မိမိရဲ႕ ခႏၶာကိုထဲမ်ား ေရာင္ရမ္းမႈျဖစ္ေဖာ္ေနျခင္း နဲ႔ ေသြးဆဲလ္ ျပႆနာ တစ္ခုခုရွိေနျပီးဆိုတာကို သိႏိုင္ပါတယ္။ တျခားစစ္​​ေဆးမႈရလဒ္​​ေတြနဲ႔ ​ေပါင္​းစပ္​ၿပီးမွသာ ​ေရာဂါကို အ​ေျဖ႐ွာႏိုင္​တဲ့ စမ္​းသပ္​မႈတစ္​ခုသက္​သက္​ပါပဲ။

ESR တက္​တာနဲ႔ ​ေရာဂါ႐ွိၿပီးဆိုျပီး ေဆးကုသမႈ ခံယူဖို႔လဲ မလိုပါဘူး။ (ဥပမာ - ကိုယ္​ဝန္ ၊ ရာသီ​ေသြး​ေပၚတဲ့ အခါေတြက ပံုမွန္ျဖစ္စဥ္ တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ ESR သည္ က်ား - မ ၊ အသက္ အရြယ္ကို လိုက္ၿပီး ေျပာင္းေလ့ရွိျပီး အသက္ ႀကီးေလ ပိုျမင့္ေလျဖစ္ပါတယ္။ ESR ကို ေရာင္ရမ္းျခင္း(Inflammation) ၏ အမွတ္ သေကၤတ တစ္ခုျဖစ္ျပီး အဆစ္နာ ၊ အဆစ္ေရာင္ ေရာဂါမ်ား တြင္လည္း အျခား ဓာတ္ခြဲ စမ္းသပ္ျခင္း မ်ားႏွင့္ အတူ ESR ကို စစ္ေလ့ရွိပါတယ္။

ပံု၁

၁၉၈၃ခုႏွစ္ အသက္ ၂၀ႏွစ္နဲ႔အထက္အေယာက္ ၁၀၀၀ ကိုတြက္ခ်က္ရာမွာေတာ့ ပံုမွန္အေနအထားအတြက္ ေယာက္က်ားေလးဆုိရင္ ေရာက္ရိွအသက္ကို ၂နဲ႔စား၊ အမ်ိဳးသမီးဆုိရင္ ေရာက္ရိွအသက္ကို ၁၀ေပါင္းၿပီး ၂နဲ႔စားဆုိတဲ့ ေဖာ္ျမဴလာကို ရရိွခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၉၆ခုႏွစ္ကိုေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ အထက္ပါေဖာ္ျမဴလာကေနထြက္ေပၚလာတဲ့ရလဒ္ေတြထက္ နည္းေနတာကိုေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ပံု ၂

ပံုမွန္​ ESR ရလဒ္​​ေတြက​ေတာ့

အသက္​ ၅၀ ​ေအာက္​ အမ်ိဳးသမီး = 20 mm/hr ​ေအာက္​

အသက္​ ၅၀ အထက္​ အမ်ိဳးသမီး = 30 mm/hr ​ေအာက္​

အသက္​ ၅၀ ​ေအာက္​ အမ်ိဳးသား = 15 mm/hr ​ေအာက္​

အသက္​ ၅၀ အထက္​ အမ်ိဳးသား = 20 mm/hr ​ေအာက္​

က​ေလးငယ္​​ေတြက​ေတာ့ 0 - 10 mm/hr အတြင္​းမွာပဲ႐ွိရပါမယ္​။ အ​ေပၚကသတ္​မွတ္​ခ်က္​ထက္​ ​ေက်ာ္​ရင္​ ESR တက္​တယ္​လို႔ သတ္​မွတ္​ၿပီး မ်ားမ်ားတက္​​ေလ ၊ ​ေရာင္​ရမ္​းမႈျဖစ္​စဥ္​ ျပင္​းထန္​​ေလပါပဲ။

Ref : Dr.Nay Linn Aung