ျမန္မာနုိင္ငံ ၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕တြင္ Schistosomiasis ( ဆီစတို ဆိုမီယက္ဆစ္စ္)၊ ခရုမွတစ္ဆင့္ ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါဆန္းတမ်ိဳး ေတြ႕တယ္လို႕သိရပါတယ္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အတြင္းစတင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တယ္လို႕က်န္းမာေရးနွင့္ အားကစားဝန္ႀကီးဌာနကလည္း တရားဝင္ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

စတင္ျဖစ္ပြားပံု

Schistosomiasis ( ဆီစတို ဆိုမီယက္ဆစ္စ္) ေရာဂါပိုး(မ်ိဳးစိတ္) ေတြရဲ႕ ဥေတြဟာ ေရခ်ိဳကန္ေတြ၊ စမ္းေခ်ာင္ေတြ၊ ေရေလွာင္တမံေတြထဲကို ေရာက္ရွိသြားၿပီး တခါတရံ ပတ္ဝန္းက်င္သန္႕ရွင္းမႈမရွိတဲ့ ေနရာေတြဆီ ေရာက္ရွိ ၿပီး ေပါက္ဖြားလာတဲ့ ဥေပါက္သားေကာင္ေလးေတြ (Miracida) က ခရုေတြရဲ႕ ကိုယ္ထဲကို ထိုးေဖာက္ဝင္ေရာက္ၿပီး တြယ္ကပ္ေနတယ္။

အဲ့ဒီကူးစက္္ခံရတဲ့ ခရုကတစ္ဆင့္ စြန္႕ထုတ္လိုက္တဲ့ သားေလာင္း ( Cercariae) ေလးေတြက ေရခ်ိဳရွိတဲ့ ေနရာေတြ၊ ပတ္ဝန္းက်င္မသန္႕ရွင္းတဲ့ ေနရာေတြဆီ မွီခိုၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီေနရာေတြကို လူေတြနဲ႕ထိမိေတာ့ လူရဲ႕အေရျပားကို ထိုးေဖာက္ဝင္ေရာက္သြားပါတယ္။ လူေတြနဲ႕ ကပ္ပါလာတဲ့ Schistosomiasis ( ဆီစတို ဆိုမီယက္ဆစ္စ္) ေရာဂါပိုးေကာင္ေတြ ( Adult ) အဆင့္ေ ရာက္ၿပီး လူေတြကို စတင္ဒုကၡေပးေတာ့တာပါပဲ။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

လူေတြရဲ႕ေသြးေၾကာမႀကီးေတြဆီ ေရာက္သြားတဲ့ အရြယ္ေရာက္အေကာင္ ( Adult ) ေတြဟာ အသည္းလမ္းေၾကာင္း၊ အစာအိမ္နဲ႕ အူလမ္းေၾကာင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း၊ အသီးသီးမွာ မ်ိဳးပြားကာ Schistosomiasis ( ဆီစတို ဆိုမီယက္ဆစ္စ္) ေရာဂါအဆင့္ကို ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ အစာအိမ္၊ အူလမ္းေၾကာင္းနဲ႕ အသည္းမွာ ျဖစ္လာရင္ ႏုံးခ်ည့္ျခင္း၊ ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း၊ ဝမ္းပ်က္/ဝမ္းေလွ်ာ့ျခင္း ၊ ဝမ္းကိုက္ျခင္း၊ ေသြးဝမ္းသြားျခင္း ၊ အသည္းနဲ႕ ေဘလံုးႀကီးျခင္း၊ အသည္းပ်က္စီးျခင္းေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ဆီးလမ္းေၾကာင္း Schistosomiasis ( ဆီစတို ဆိုမီယက္ဆစ္စ္) ျဖစ္လာရင္ ဆီးထဲေသြးပါျခင္း၊ မၾကာခဏ ဆီးသြားျခင္း၊ ဆီးပူဆီးေအာင့္ျခင္း၊ ဆီးပို႕ျပြန္လမ္းေၾကာင္း၊ က်ဥ္းေျမာင္းပ်က္စီးျခင္းေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။

မိန္းမကိုယ္မွာ ဒီေရာဂါျဖစ္လာရင္ေတာ့ လိင္ဆက္ဆံၿပီး မိန္းမကိုယ္မွ ေသြးထြက္ျခင္း၊ မိန္းမကိုယ္၌ အနာျဖစ္ျခင္း၊ ရာသီမမွန္ျခင္း၊ ကိုယ္တြင္းနာက်င္ကိုယ္ခဲျခင္း၊ ေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ႏွလံုးနဲ႕အဆုတ္ေတြမွာ ျဖစ္လာရင္ေတာ့ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ တတ္ျခင္း၊ အာရံုေၾကာ ထံုက်ဥ္ျခင္း၊ ေျခေထာက္ေအာက္ပိုင္းအားနည္းျခင္း၊ ခါးနားျခင္း၊ အေၾကာေသျခင္း၊ အျမင္အာရံုေတြမွာ ၿပိဳးၿပိဳးျပက္ျပက္ျဖစ္ျခင္းေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ခ်ံဳၾကည္ရင္ ခႏၶာကိုယ္အႏွံ႕ ျဖစ္တတ္တဲ့သေဘာရွိပါတယ္။

Schistosomiasis ( ဆီစတို ဆိုမီယက္ဆစ္စ္) ေရာဂါပိုးဟာ ရခိုင္မွာပဲ ျဖစ္နုိင္တာမဟုတ္ပါဘူး၊ ရခိုင္မွာ စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အျခားျမန္မာနုိင္ငံ ေနရာေဒသမ်ားတြင္လည္း ျဖစ္ပြားနုိင္ပါတယ္။ဒီေရာဂါဟာ ေရခ်ိဳေဒသမ်ားတြင္ သာ အမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး ေရငန္ေဒသေတြမွာေတာ့ ကူးစက္မႈနည္းပါးပါတယ္။ဒီေရာဂါနဲ႕ ပတ္သတ္ၿပီး ရခုိင္မွာ အေသအေပ်ာက္ေတာ့ မရွိေသးပါဘူး။

ကာကြယ္နည္း

Praziquanten ( ပါရာဇီကြန္တန္) ေဆးျပားကို တစ္ေန႕တည္းနဲ႕ေသာက္လုိက္ရင္သက္သာနုိင္ေပမဲ့ ေဆးကို ထုိင္းကေနတစ္ဆင့္ဝယ္ယူထားရၿပီး တစ္ေန႕တည္းနဲ႕ေသာက္ရင္ လံုေလာက္တယ္ဆိုတာကလည္း Schistosomiasis ( ဆီစတို ဆိုမီယက္ဆစ္စ္) ေရာဂါကို ျဖစ္ေစတဲ့ Parasit ( ပါရာဆိုဒ္ ကပ္ပါးေကာင္) ဟာ ကပ္ပါးေကာင္အမ်ိဳးအစားမွာ ပါဝင္ေနလို႕ပါပဲ။

အဓိကကာကြယ္ရမယ့္နည္းကေတာ့ သန္႕ရွင္းေရးပါပဲဲ၊ Schistosomiasis ( ဆီစတို ဆိုမီယက္ဆစ္စ္) ေရာဂါပိုးဟာ အမ်ားအားျဖင့္ ေနထုိင္စားေသာက္မႈပံုစံ က်န္းမာေရးအဆင့္အတန္းနိမ့္ပါးေသာ ေနရာမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ယင္လံုအိမ္သာေတြသံုးပါ။ ကၽြဲေခ်း၊ ႏြားေခ်း ေတြကို စနစ္တက်စုပံုၿပီးေတာ့ ထားပါ။ တစ္ကိုယ္ရည္သန္႕ရွင္းေရး အျမဲျပဳလုပ္ပါ။ ခရုကိုစားလိုလွ်င္ က်က္ေအာင္ခ်က္ၿပီးမွ စားပါ၊ အထူးသျဖင့္ လယ္ယာလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ေနေသာသူမ်ား အျမဲဂရုျပဳၿပီး ေနထုိင္လုပ္ကိုင္ၾကပါ။

ဒီေရာဂါဟာ လူမွလူကိုေတာ့ မကူးစက္ပါဘူး၊ ေရာဂါျဖစ္နုိင္ေခ်အမ်ားဆံုး အုပ္စုတြင္ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ ငန္းလုပ္ကိုင္ေနသူေတြ၊ ေရလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူေတြ၊ စမ္းေခ်ာင္း ေရအုိင္မ်ားတြင္ ေဆာ့ကစားတတ္ေသာ ကေလးသူငယ္မ်ားႏွင့္ ေရခ်ိဳးသူေတြ၊ စမ္းေခ်ာင္းကေရကိုေသာက္သံုးသူေတြ၊ မွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။

ေရာဂါကို သိုမွီးလက္ခံရာ ဇာစ္ျမစ္ကေတာ့ ခရု ( ၾကားလက္ခံေကာင္)၊ အိမ္ေမြး ကၽြဲ ၊ႏြားတိရစာၦန္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခရုေပါမ်ားတဲ့ ေနရာေတြ၊ ကၽြဲ၊ ႏြား၊ ႏြားေခ်း၊ စတဲ့ တိရစာၦန္ေတြရဲ႕မစင္ေတြ ကို သတိထားကိုင္တြယ္သင့္ပါတယ္။

Source: Myanma Alinn

Read: Appendicitis (အူအတက္ေရာင္ျခင္း) ဆုိသည္မွာ..

https://www.healthproducts.com.mm/articles/item/625-appendicitis.html