ရင္သားနာက်င္ျခင္း Breast Pain/ mastalgia မွာ အမ်ိဳးသမီးထု အၾကားတြင္ အျဖစ္မ်ားတတ္ၿပီး ရင္သားကိုထိမိလၽွင္ နာက်င္ျခင္း၊ အပူႏွင့္ထိုးသကဲ့သို႔ စူးကနဲျဖစ္ျခင္း၊ တစ္ဆစ္ဆစ္ႏွင့္ကိုက္ျခင္းတို႔ ခံစားရေလ့ရွိသည္။

ရင္သားနာက်င္ျခင္းမွာ ေတာက္ေလၽွာက္ျဖစ္ေနနိုင္သလို တစ္ခါတရံမွျဖစ္ေလ့ရွိတာမ်ိဳးလည္းျဖစ္နိုင္သည္။

ရင္သားနာက်င္ျခင္းမွာ မသိမသာ ခံစားရနိုင္သလို ဆိုးဆိုးရြားရြားလည္း ခံစားရနိုင္သည္။ ရာသီမလာခင္ ၂ရက္၃ရက္အလိုတြင္ ခံစားရေလ့ရွိေသာ ရင္သားနာက်င္ျခင္းမွာ အမ်ားအားျဖင့္ မသိမသာသာ ခံစားရနိုင္သည္။ ရာသီမတိုင္ခင္ႏွင့္ ရာသီလာေနစဥ္အတြင္း ရင္သားနာက်င္ျခင္းမွာ ပိုမို ျပင္းထန္ေလ့ရွိၿပီး ရင္သား၂ဖက္လုံးခံစားရနိုင္သည္။ ရာသီႏွင့္ မပက္သက္ဘဲ လ ၾကာရွည္စြာ နာက်င္ျခင္းလည္းျဖစ္နိုင္သည္။ အမ်ားအားျဖင့္ ရင္သားနာက်င္ျခင္းသည္ ကင္ဆာေၾကာင့္ျဖစ္ေလ့မရွိေပ။ သို႔ရာတြင္ ရာသီစက္ဝန္း၂ခုထပ္ပို၍ မသက္သာေသးပါက(သို႔)ေသြးဆုံးၿပီးတာေတာင္ ခံစားေနရေသးပါက ဆရာဝန္ႏွင့္ ေသခ်ာျပသစစ္ေဆးသင့္သည္။

လကၡဏာမ်ား

ရင္သားနာက်င္ျခင္းအမ်ားစုကို ရာသီစက္ဝန္းႏွင့္အတူနာက်င္ျခင္းႏွင့္ ရာသီစက္ဝန္းႏွင့္ ဆက္စပ္မႈမရွိျခင္းဟူ၍ ခြဲျခားၿပီး ေျပာနိုင္သည္။

(၁) ရာသီစက္ဝန္းႏွင့္အတူ နာက်င္ျခင္း

တဆစ္ဆစ္ ေလးလံကိုက္ခဲသည္။ တစ္ခါတရံ ရင္သားအက်ိတ္ျဖစ္တတ္သည္။အမ်ားအားျဖင့္ ရင္သား၏ အေပၚထိပ္စြန္းပိုင္းတြင္ျဖစ္ေလ့ရွိၿပီး လက္ေမာင္းရင္းထိ နာက်င္တတ္ကာ ရင္သား၂ဖက္လုံးလည္းျဖစ္နိုင္သည္။ရာသီမလာခင္ ၂ပတ္ခန႔္ႀကိဳတင္ကာ နာက်င္တတ္ၿပီး ရာသီရက္ႏွင့္နီးလာေလေလ ပိုမိုျပင္းထန္တတ္သည္။ ရာသီၿပီးသြားပါက အလိုလို သက္သာသြားတတ္သည္။ ေသြးမဆုံးခင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ပိုမိုျဖစ္ပြားတတ္သည္။

(၂) ရာသီစက္ဝန္းႏွင့္ ဆက္စပ္မႈမရွိနာက်င္ျခင္း

ဆြဲဆုပ္ထားသကဲ့သို႔၊ မီးပူႏွင့္ထိုးသကဲ့သို႔ နာက်င္ျခင္း ၊ ဆက္တိုက္ၾကာရွည္စြာျဖစ္နိုင္သလို ျဖစ္လိုက္ေပ်ာက္လိုက္လည္းျဖစ္နိုင္သည္ ၊ အမ်ားအားျဖင့္ ရင္သားတစ္ဖက္တည္းသာျဖစ္တတ္ၿပီး တစ္ေနရာတည္းမွ နာက်င္ေနတတ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ရင္သားတစ္ခုလုံးအႏွံ့လည္း နာက်င္ေစတတ္သည္။ ေသြးဆုံးၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ပိုမိုျဖစ္ပြားတတ္သည္။

ရင္သားျပင္ပမွနာက်င္ျခင္း

နာက်င္ျခင္းကို ရင္သားမွစ၍ ခံစားရေလ့ရွိေသာ္လည္း ေရာဂါမွာတျခားေနရာမွျဖစ္ေနတတ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ရင္ဘတ္ရွိႂကြက္သားမ်ားကို ျပင္းထန္စြာအလုပ္လၽွင္ ရင္ဘတ္ႏွင့္နံရိုးအိမ္ နာက်င္လာကာ ရင္သားထိ ျပန႔္ႏွံ့ကာ နာက်င္သြားနိုင္သည္။

ျဖစ္ပြားရေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ား

(၁) ေဟာ္မုန္းအေျပာင္းအလဲမ်ား ၊ (၂) ရင္သားအေနအထား ( ရင္သားထိခိုက္ဒဏ္ရာရရွိထားသူ၊ ရင္သားခြဲစိတ္ဖူးသူႏွင့္ အျခားအေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ ရင္သားနာက်င္နိုင္သည္ ) ၊ (၃) ဆဲလ္ထဲရွိ Fatty acids မ်ား မူမမွန္ျခင္း ၊ (၄) သားဥေႂကြေဆးမ်ားႏွင့္ သားဆက္ျခားေဆးလုံးမ်ားကဲ့သို႔ ေဟာ္မုန္းေဆးမ်ား၊ စိတ္က်ေရာဂါေဆးမ်ား ၊ (၅) ရင္သားအရြယ္အစားေပၚ မူတည္ျခင္း ( ရင္သားႀကီးသူမ်ားတြင္ ရာသီစက္ဝန္းႏွင့္ ဆက္စပ္မႈမရွိဘဲ နာက်င္ေနတတ္သည္ ) ၊ (၆) ရင္သားခြဲစိတ္မႈ ခံယူထားျခင္း

ျဖစ္နိုင္ေခ်မ်ားသူမ်ား

ေသြးမဆုံးေသးေသာအမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ေသြးဆုံးၿပီးေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားထက္ ပိုမိုျဖစ္ပြားေလ့ရွိသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ားကေတာ့ ျဖစ္ပြားရသည့္အေၾကာင္းရင္းေပၚ မူတည္၍ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာမ်ားျဖစ္ပြားနိုင္သည္။

ဆရာဝန္ႏွင့္ သြားေရာက္ျပသသင့္ေသာ အခ်က္မ်ား
တစ္ပတ္ထပ္ေက်ာ္၍ နာက်င္ေနလၽွင္ ၊ ရင္သားတစ္ေနရာတည္းမွ ဆက္တိုက္နာက်င္ေနလၽွင္ ၊ အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမၽွ ပိုပိုဆိုးလာလၽွင္ ၊ ေန႔စဥ္လူေနမႈဘဝကိုပါ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္လာလၽွင္ ၊ ရင္သားနာက်င္မႈတစ္ခုတည္းကိုသာ ခံစားရလၽွင္ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားနိုင္ေခ်နည္းေသာ္လည္း ဆရာဝန္ႏွင့္တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးၿပီး ေသခ်ာေအာင္ျပဳလုပ္သင့္သည္။

စစ္ေဆးမႈမ်ား

(၁) ရင္သားကို စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္း

ရင္သားႏွင့္ အနီးအနားရွိ အက်ိတ္မ်ား ေျပာင္းလဲမႈရွိမရွိ စစ္ေဆးျခင္း

(၂) ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္း Mammogram ၊ ရင္သားအက်ိတ္ေပၚျခင္း(သို႔) ရင္သားအေရျပားမူမမွန္ျခင္း(သို႔) တစ္ေနရာတည္းမွ ဆက္တိုက္နာက်င္ေနျခင္းတို႔တြင္ စစ္ေဆးသင့္သည္။

(၃) အာထရာေဆာင္း( တယ္လီဗြီးရွင္းဓာတ္မွန္ Ultrasound )

(၄) ရင္သားမွ အသားစယူျခင္း

ကုသျခင္း

ျဖစ္ေစေသာအေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ေရွာင္က်ဥ္ျခင္း ( ရင္သားကို ပင့္တင္ေပးေသာ ဘရာစီယာကို ဝတ္ဆင္ေပးျခင္း ) ၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား သုံးစြဲျခင္း ၊ သားဆက္ျခားေဆးမ်ားကို ဆရာဝန္ႏွင့္တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးျခင္း ၊ ရာသီေသြးဆုံးလကၡဏာမ်ားထိန္းသည့္ေဆးမ်ားကို ေလၽွာ့ခ်ျခင္း ၊ ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားသည့္အတိုင္းေဆးေသာက္ျခင္း။

ရင္သားနာက်င္ျခင္းကို သက္သာေစမည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို တစ္ခါသာ အသုံးျပဳၾကည့္သင့္သည္။ လေပါင္းမ်ားစြာအသုံးျပဳသည့္တိုင္ ရင္သားနာက်င္ေနဆဲျဖစ္ပါက ေဆးကိုရပ္ၿပီး ဆရာဝန္ႏွင့္ေသခ်ာျပသတိုင္ပင္သင့္သည္။

အိမ္တြင္းကုထုံးမ်ား

ရင္သားကို အပူ၊အေအးျဖင့္ ကပ္ေပးျခင္း ၊ ရင္သားကို ေကာင္းမြန္စြာပင့္တင္ေပးေသာ ဘရာစီယာကို ဝတ္ဆင္ျခင္း ၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ေနစဥ္ ေလ့က်င့္ခန္းဘရာစီယာကို ဝတ္ဆင္ျခင္း ၊ အလြန္အမင္းရင္သားနာက်င္လၽွင္ျဖစ္ေပၚသည့္ စိတ္ဖိစီးမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္ရန္ ျပင္ဆင္ျခင္း ၊ ကဖင္းဓာတ္ပါဝင္ေသာ အစားအစာမ်ားကို ေလၽွာ့စားျခင္း ၊ အဆီဓာတ္နည္းေသာ အစားအစာမ်ားႏွင့္ ကစီဓာတ္ပါေသာအစားအစာမ်ားကိုသာ စားျခင္း ၊ Acetaminophen သို႔မဟုတ္ Ibuprofen ကဲ့သို႔ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ားကို ေသာက္ျခင္း ( အသည္းထိခိုက္ျခင္းႏွင့္ အျခားေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ျဖစ္ေစနိုင္ေသာေၾကာင့္ ၾကာရွည္စြာေသာက္ရန္ အတြက္မူ ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားခ်က္ပါမွ ေသာက္သင့္သည္ )။ ရာသီႏွင့္ ဆက္စပ္မႈရွိမရွိ သိရွိရန္ နာက်င္ေသာရက္မ်ားကို ျပကၡဒိန္ျဖင့္ ေသခ်ာမွတ္ထားျခင္း။

ကာကြယ္ျခင္း

Evening Primose Oil - ဆဲလ္ထဲရွိ Fatty acids ကို ထိန္းညႇိေပးၿပီး ရင္သားနာက်င္ျခင္းကို သက္သာေစသည္။ Vitamin E - ရာသီေသြးဆုံးကာနီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ဗိုက္တာမင္ E ေသာက္ျခင္းျဖင့္ ရာသီလာေနစဥ္ ရင္သားနာက်င္ျခင္းကို သက္သာေစသည္။

Ref: Mayo clinic (Dr.YadanarPhooWaiAung)

Read: မ်က္ႏွာတစ္ျခမ္းေလျဖတ္ျခင္း